ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΚΥΘΗΡΩΝ

Ένα ακόμη βιβλίο του Εμμ. Π. Καλλίγερου για τα Κύθηρα. Δέκα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του βιβλίου ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, το οποίο κυκλοφόρησε σε α΄ έκδοση το 2002, σε β’ έκδοση το 2006 και σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα αγγλικά, κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο στη σειρά μιας τριλογίας πάνω στην κυθηραϊκή ονοματολογία, τοπιογραφία και ιστορική γεωγραφία. Το βιβλίο ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, ιστορική γεωγραφία των Κυθήρων, είναι προϊόν μακροχρόνιας έρευνας στα τοπωνύμια, τα αγιωνύμια και στην ιστορία των οικισμών των Κυθήρων.

Το βιβλίο στο πρώτο μέρος περιλαμβάνει την ιστορία σε σύντομη μορφή όλων των οικισμών του νησιού από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας με έμφαση στην ετυμολογία των ονομάτων τους, στην πρώτη εμφάνισή τους στα γραπτά κείμενα, στην ιστορική τους διαδρομή και στους πρώτους, αλλά και τους βασικούς οικιστές τους. Στο κεφάλαιο αυτό αναφέρονται και οι οικισμοί που έχουν χαθεί, έχουν αλλάξει ονομασία ή και αυτοί, που γνωρίζουμε ότι υπήρξαν, αλλά έχουν χαθεί τα ίχνη τους. Η κύρια προσπάθεια στο κεφάλαιο αυτό είναι ο διαχωρισμός της ιστορίας από το μύθο και τους θρύλους, που είχαν κάνει τα χωριά μας να μην έχουν μία ιστορικά τεκμηριωμένη πορεία στην ιστορία τους στο χώρο.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου υπάρχουν δύο κατάλογοι. Ένας κατάλογος τοπωνυμίων, στον οποίο περιλαμβάνονται πάνω από 4000 τοπωνύμια και μικροτοπωνύμια του τόπου με λίγες αναφορές γι’ αυτά και αποτελεί μία διασωστική εργασία πάνω στα κυθηραϊκά τοπωνύμια, τα οποία ξεχνιούνται γρήγορα στην εποχή μας και χάνονται από τις μνήμες τω ν νεοτέρων. Υπάρχει επίσης ένας δεύτερος ξεχωριστός κατάλογος ναών, ο οποίος περιλαμβάνει πάνω από 350 ναούς των Κυθήρων με λίγες χρήσιμες αναφορές για τον αναγνώστη πάνω σ’ αυτούς, που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τέλος, στην εισαγωγή του βιβλίου υπάρχουν τρία κεφάλαια πάνω σε τρία ενδιαφέροντα ειδικά θέματα των Κυθήρων, τα οποία φωτίζουν το βασικό θέμα του βιβλίου. Πρόκειται για τη διανομή των Βενιέρων του 14ου αιώνα, την επιδρομή των Καταλανών στα Κύθηρα επίσης στο 14ο αιώνα και για την Απογραφή του Καστροφύλακα του 16ου αιώνα. Στην εισαγωγή επίσης υπάρχει αναφορά σε πενήντα κυθηραϊκές οικογένειες η παρουσία των οποίων ανάγεται με ασφάλεια στην προ του 16ου αιώνα εποχή και μερικές φθάνουν πίσω στο χρόνο μέχρι το 13ο αιώνα, όπως συμβαίνει και με πολλά χωριά και οικισμούς.

Το βιβλίο εκδόθηκε από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κεντρική διάθεση Θεμιστοκλέους 5, Αθήνα, τηλ. 210 3832806), διατίθεται από τα βιβλιοπωλεία στα Κύθηρα και έχει τυπωθεί από τις Εκδόσεις Σταμούλη. Το εξώφυλλο επιμελήθηκε η Κάλλια Δρόσου, με χάρτες της Συλλογής Αντ. Τάντουλου, ενώ οι χάρτες της εισαγωγής διαμορφώθηκαν ηλεκτρονικά από τον Αλ. Χ. Σούγιαννη.

The book contains two parts. The first part mentions all the villages of the island and their history, from the ancient times to the present. The second part contains two catalogues, one including place names and their locations, and another refering to churches. In total about 4,500 place names and churches are mentioned. Of special interest is the extended introduction, wherein three particular topics of Kytherian history are also analyzed: the Raid of the Catalaneans in the 14th century, the distribution of Venieri in the 14th century as well, and the population census of Kastrophylax in the 16th century. The book is complemented by a series of especially useful indexes.